تحلیل برخی گفتمانهای رفاهی در دوران اصلاحات

طرح مسأله: این مقاله با هدف بررسی برخی گفتمان‌های رفاهی در دوران اصلاحات انجام پذیرفته است. در این تحقیق به بررسی خصوصیات و عناصر اصلی ساخت گفتمان‌های رفاهی در سخنان رئیس جمهور دوره اصلاحات بین سالهای 1376-1384 پرداخته شده است تا ویژگی‌های گفتمانی این دوره بازشناسی و معرفی گردد و تفسیر و بازشناسی معنا کاوانه از گفتمان رفاهی در بستر تاریخی ـ اجتماعی آن انجام پذیرد. اهمیت این تحقیق از بعد کاربردی، فراهم کردن امکان شناخت کامیابی‌ها و شکستها در عرصه‌های مرتبط با رفاه اجتماعی در دوره اصلاحات و از بعد نظری، فراهم شدن امکان مقایسه و بررسی شباهت‌ها و تفاوتهای گفتمان مسلط رفاه اجتماعی در این دوره با گفتمان‌های رایج در دنیا می‌باشد. روش تحقیق: این پژوهش به روش تحلیل گفتمانی در چارچوب نظری میشل فوکو و نورمن فرکلاف و با تکیه بر الگوی تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف است. نورمن فرکلاف، گفتمان را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، مدنظر قرار می‌دهد. یافته‌ها: گفتمان رفاهی دوران اصلاحات در خصوص مؤلفه‌های اساسی رفاه، جهت گیری‌های مشخصی دارد. این گفتمان تفسیری از عدالت ارائه می‌دهد که به معنای ایجاد فرصتهای مساوی و تضمین دسترسی برابر به امکانهاست. تلقی گفتمان اصلاحی از مفهوم آزادی این است که دین و آزادی را دارای تأثیر متقابل عظیم بر یکدیگر تحلیل می‌کند و همچنین برای آن، دو حد اسلامی و حقوق عمومی قائل است. این گفتمان بر مفهوم توسعه همه جانبه و پایدار تأکید دارد و در بعد سیاسی رفاه، بر مقولاتی نظیر مشارکت، فعالیت احزاب و گروه‌ها و امنیت سیاسی تکیه دارد. در خصوص امنیت نیز گفتمان اصلاحات، جامعه امن را جامعه‌ای مبتنی بر رفتارها و روابط قانونی می‌داند. گفتمان رفاهی اصلاحات با تأکید بر نظام جامع تأمین اجتماعی، معتقد است یک نظام تأمین اجتماعی از هم گسسته، نه می‌تواند عدالت را تأمین کند و نه امنیت را. نتیجه: جهت‌گیری گفتمان اصلاحات در حوزه رفاه اجتماعی متکی بر مولفه‌هایی نظیر توسعه همه جانبه، عدالت ملازم با دین وآزادی، رویکردانسان مدارانه به رفاه و توجه به ابعاد چند گانه رفاه اجتماعی بوده است.